หม้อแปลงไฟฟ้า

 

หม้อแปลงไฟฟ้า คือ เครื่องกลไฟฟ้าชนิดหนึ่งสามารถเปลี่ยนแรงดันไฟฟ้า(Voltage) ให้เพิ่มขึ้นเรียกว่และให้ลดลง แต่ไม่เปลี่ยนกำลังไฟฟ้า(Power/Watt) และความถี่(Frequency/Hz)
ส่วนประกอบของหม้อแปลงไฟฟ้า

• แกนเหล็ก แกนเหล็กของหม้อแปลงจะมีลักษณะเป็นแผ่น บางๆ เคลือบด้วยฉนวน เรียกกันว่า แผ่นลามิเนต
• ขดลวดตัวนำ ขดลวดตัวนำของหม้อแปลงจะมีลักษณะเป็นขดลวดทองแดงหรืออลูมิเนียมหุ้มด้วยฉนวน โดยทั่วไป หม้อแปลงจะมีขดลวด 2 ชุด คือ ขดลวดปฐมภูมิ(Primary Winding) และขดลวดทุติยภูมิ(Secondary Winding)
• ฉนวน ฉนวนของหม้อแปลงจะมีไว้เพื่อป้องกัน ไม่ให้ขดลวดสัมผัสกับส่วนที่เป็นแกนเหล็ก และป้องกันไม่ให้ขดลวดแต่ละชั้นสัมผัสกัน

 
ประเภทของหม้อแปลง

• หม้อแปลงไฟฟ้าเฟสเดียว (Single Phase Transformer) หมายถึง หม้อแปลงไฟฟ้าที่ใช้กับระบบไฟฟ้าเฟสเดียว ประกอบด้วยขดลวดด้านปฐมภูมิและทุติยภูมิหนึ่งขุด
• หม้อแปลงไฟฟ้าสามเฟส (Three Phase Transformer) หมายถึง หม้อแปลงไฟฟ้าที่ใช้กับระบบไฟฟ้า 3 เฟส ดังนั้นจึงมีขดลวดด้านปฐมภูมิและด้านทุติยภูมิอย่างละ 3ชุด และอาจต่อเข้าด้วยกัน เป็นแบบวายหรือสตาร์ (Wye or Star Connection) หรืออาจต่อเข้าด้วยกันเป็นแบบเดลต้า (Delta Connection)

สิ่งบ่งบอกถึงความจำเป็นที่จะต้องบำรุงรักษาหม้อแปลงโดยเร่งด่วน

• SILICA-GEL (สารดูดความชื้น) หากเสื่อมคุณภาพจะเปลี่ยนจาก สีน้ำเงินเป็นสีชมพูหรือสีดำ ควรเปลี่ยนใหม่
• ซีลยางชำรุดน้ำมันไหลซึมออกมา
• ถังหม้อแปลงขึ้นสนิม ผุ ชำรุด
• อาร์คซิ่งฮอนชำรุด/บิดงอไม่ได้ระยะ (15.5 ซม.)
• ประเก็นกรอบ/หมดสภาพหรือชำรุดน้ำมันจะไหลซึมออกมา
• บุชชิ่งแรงสูง — แรงต่ำ บิ่น/แตก ชำรุด หรือมีฝุ่นเกาะหนา อาจเป็นตัวนำให้ไฟรั่วลงดินทำให้ไฟดับได้
• ถังอะไหล่น้ำมันหม้อแปลงมีระดับน้ำมันต่ำจะต้องเติมน้ำมันเพิ่ม
• ครีบระบายความร้อนสกปรก/รั่วซึม
• ขั้วต่อสายแรงสูง — แรงต่ำที่บุชชิ่งหลวมหรือเกิดอ๊อกไซด์จะทำให้เกิดอาร์คชำรุด
• ค่าความเป็นฉนวนของน้ำมันต่ำกว่าพิกัดจะต้องกรองหรือเปลี่ยนทันที
• ใช้งานมาแล้วเกิน 6 เดือนเป็นต้นไป

หม้อแปลงไฟฟ้าเป็นอุปกรณ์ที่มีความสำคัญ ในการนำพลังงาน ไปใช้งานกับอุปกรณ์ไฟฟ้าของงานสถานีสูบน้ำด้วยไฟฟ้า อาคารที่ทำการ ซึ่งถูกใช้ งานตลอดเวลา ซึ่งอาจจะเกิดการเสื่อมสภาพ และชำรุดได้ จึงจำเป็นต้องได้รับการบำรุงรักษาอย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง เพื่อยืดอายุการใช้งาน และคุ้มค่า เพื่อไม่ให้เกิดความเสียหายหรือล่าช้าต่อการทำงานหรือปฏิบัติงาน